Yaşar Kaba – İlk Yayın: Şubat 2012 | Güncelleme: 2025
Demokrasi, büyük cümlelerle değil, küçük sandıklarla başlar.
Ve Türkiye’de demokrasinin ilk halkası muhtarlarla örülmüştür.
Tarihten Günümüze Muhtarlık Kurumu
Muhtarlık, Osmanlı’nın son döneminde, halkın yönetime katılımını başlatan ilk adımlardan biridir.
1829’da II. Mahmud döneminde kuruldu; 1833’ten itibaren tüm yurda yayıldı.
1933’te kaldırıldı, 1944’te 4541 sayılı kanunla yeniden yapılandırıldı.
Bugün hâlâ, köy ve mahalle halkı tarafından doğrudan seçilen, siyasetin dışında kalan en demokratik kurumdur.
Ama ne yazık ki bu kurum, 21. yüzyılın Türkiye’sinde unutulmuş, yetkileri törpülenmiş ve destekten yoksun bırakılmış durumdadır.
Demokrasinin Kılcal Damarı Yok Sayılıyor
Muhtarlar;
- Mahallede doğrudan halkı temsil eder,
- Kamu kurumlarıyla halk arasında köprü kurar,
- Mahalleye gelen nüfus hareketlerini, yardımları, sorunları ilk elden takip eder.
- Muhtarların yetkileri azaltıldı,
- Gelir kaynakları sıfırlandı,
- Bürokrasi, muhtarların varlığını dikkate almadan işlem yapar hâle geldi.
Muhtar, mahalledeki taşınmayı bilmekle yükümlü ama nüfus müdürlüğü, kayıt yaparken ona sormuyor.
Belediye mahallede yol kazıyor ama muhtara haber vermiyor.
Devlet, muhtarı 657’ye tabi sayıyor ama özlük haklarını tanımıyor.
Bu sistemde, vatandaş şikâyetini muhtara yöneltiyor;
ama çözüm üretecek yetkiyi elinden almışsınız.
Göz Ardı Edilen Temsil
Muhtarlar, ne parti logosuyla seçilir, ne genel merkez atamasıyla gelir.
Mahallesinin öz evladıdır, kendi adıyla, yüzüyle, karakteriyle sandıktan çıkar.
Bu özelliğiyle, demokrasinin en temiz temsilidir.
Ama temsil ettikleri halkın sorunlarını çözmeye yetkileri yok denecek kadar az.
Ne Yapılmalı?
- 4541 sayılı kanun güncellenmeli
Nüfus yapısı artık köy değil, kent ağırlıklı. Yasalar da bu gerçekliğe göre düzenlenmeli. - Muhtarlık kurumu bütçelendirilmelidir
Her mahalleye ilçe özel idare bütçesinden pay ayrılmalı, muhtarlık temel giderleri güvence altına alınmalı. - Özlük hakları tanımlanmalıdır
Sigorta primleri devlet tarafından karşılanmalı, görev maaşı belirlenmeli. - Muhtarlara yerel kararlarda söz hakkı verilmelidir
İmar, ruhsat, yol, okul, cami, market gibi karar süreçlerinde muhtar temsil edilmeli, oy hakkı olmalıdır. - Muhtarlıklar teknolojik gelişmelere adapte edilmelidir
E-devlet ile entegre muhtarlık ofisleri kurulmalı, kamu kurumlarıyla dijital iletişim desteklenmelidir.
FACEBOOK YORUMLAR