İstiklal Savaşı Anıtı ve ATATÜRK Enstitüsü

Sevgili dostlar, insanoğlu doğuştan evrende olan bitenleri öğrenmeye, öğrendikleri ile geliştirdiği üretme yeteneklerini yaşadığı gezegende yarattığı uygarlıklarla varlığını belirler.

Yaşadığımız coğrafya Anadolu yaratılan uygarlıklarda gezegenimiz dünya da önde gelen yerlerinden biridir.

Uygarlık burada yaşayan halkın genetik kodlarında var gibi.
Bu makalemde yakın tarihte İstanbul, Üsküdar’da yöneticiler yapmıyorsa ben yaparım kendi uygarlığımı gerekirse ben ilan ederim diyen birkaç kişinin yazılan tarih üstüne nasıl bir tarih yazdığını paylaşacağım.

Yıl 1960 lar, Üsküdar halkı yoksul ulusal bayramlarda tören yapacağı bir alan Atalarının anısına çelenk koyacakları bir anıt yoktur. Bayramlarda Kadıköy’e gitmektedirler. Halbuki Üsküdar önce vilayet sonra ilçedir. Tüm yokluklara rağmen kazanılan zaferin, ardından yapılan devrimlerle adeta çağ üstüne çağ atlayan Türkiye’yi anlatacak bir anıtın olmaması onları üzmektedir.

1961 yılında bir araya gelerek geçici Yönetim Kurulu Başkanı, o zamanki Haydarpaşa Lisesi'nden Halil Tekinalp, 2. Başkanı ilçe ilk Öğretim Müdürü Kemal Besen, Sekreter Altan Dölaslan, Muhasip Salih Polat, Veznedar Çamlıca Kız Lisesi sanat tarihi öğretmeni Zahide Özar, Üye o zamanki Beylerbeyi Nahiye müdürü Zeki Afşar, Üye Kısıklı Nahiye müdürü Hakkı Atlıhan, üye o zamanki Üsküdar Kız Lisesi müdürü Hamdi Akman ve Cemil Ülkümen’den oluşan bir dernek kurarlar.

 Derneğin tüzüğü “Atatürk'ün Üsküdar'ın uygun bir yerinde Atatürk'ün devrimlerini ve İstiklal Savaşımızı sembolize eden kabartma ve heykellerden oluşan bir Anıt ve Atatürk hakkında yerli ve yabancı yazarlar tarafından yazılmış eserlerden oluşan ve Atatürk devrimlerine kuşaktan kuşağa aktaracak olan bir enstitünün kurulması tüzüğün özünü kapsamaktadır.

 Bu amaçla kolları sıvayıp kazanılan özgürlük ve bağımsızlığın, ardından ardı ardına yapılan devrimlerle bir anda her alanda dip yapmış bir toplumu kimseye eğilmeden bükülmeden zirve yaptıran bir dönemi anıtlaştırmak gelecek kuşaklara bak biz başardık siz daha ileriye götürebilirsiniz mesajı vermektir.

Dernek yönetim kurulu Atatürk'ün en yakın arkadaşları olan Emekli Orgeneral Fahrettin Altay, Sayın Profesör Afet İnan, Sayın Vali Vefa Poyraz, Sayın Belediye Başkanı Doktor Fahrettin Atabey, vilayet büyük Nazım plan bürosundan Y. Mimar Mühendis Dr. Nezihe Taner, Y.Mimar Mühendis Sevil Erdi, Teknik üniversiteden Profesör Orhan Bozkurt, belediyeden Y. Mimar Kadri Dino, Y. Mimar Yaprak Karlıdağ, Y. Mimar Mühendis Faruk Açar, Tıp Tarihi profesörü Sayın Süheyl Ünver, Basını temsilen Ulus gazetesi Ayhan Yetkiner, Haber Ajansı ve Hürriyet Gazetesini temsilen Yılmaz Tunçkal, Yeni İstanbul gazetesinden Esen Yalçın, Fikret kalmak, Üsküdar kaymakamlığına tayin edildiği günden Kocaeli Vali muavini Hasan da güne kadar yönetim kurulunun her türlü faaliyetlerine katılan Sayın Kaymakam Şahin Tunceli ile yönetim projelerinden teşekkül eden bir jüri önünde evvelden kendilerine yazılı olarak tebliğde bulunulan heykeltıraşlarımızdan Hüseyin Gezer, Gürdal Onur, Kenan Yontuç'un tekliflerini ihtiva eden muhtelif kompozisyonlar jüri tarafından tetkik ve incelenmiştir.

Neticede teklif edilen kombinasyonların yönünün düşünce ve temellerine uymadıklarına karar verilmiştir.

 Atatürk'ün yakın arkadaşlardan oluşan Ehil kişilerden teşekkül eden jüri mevzu heykeltıraşlar içinde ATATÜRK'ü sima itibariyle daha iyi canlandıran Profesör heykeltıraş Kenan Yontuç’u müellif olarak seçmiştir.

Halktan toplanan bağışlarla 26 Mayıs 1971 günü Sayın İstanbul Valisi Vefa Poyraz, Atatürk’ün manevi kızı Afet İnan, İstanbul Belediyesi temsilcileri misafirlerimizin Üsküdar'da bulunan kamu kuruluşlardan temsilcileri ve ilk ve orta dereceli okulların öğretmen ve öğrencilerine Üsküdar’larına katıldıkları bir tören neticesi kaidenin temeli atılır.

Yönetim kurulu Başkan: Dr. Burhanettin
2. Başkan Emekli General Ferit Erdoğan, Sekreter Zeki Afşar, Muhasip: Doktor Cavidan Atasayar, Veznedar: Hilmi Yıldırım, Üye: Emekli Öğretmen Kemal Besen, Üye: Emekli General Cevat Duman,Üye: Altan Dölaslan, Üye: Dr. Güngör Şatıroğlu, Denetleme Kurulu Başkan: Emekli Öğretmenlik Vehip Atakan, Üye: Emekli Öğretmen Tenasip Ürgün, Üye: Özgür Heper'den oluşan yönetim.

Tüm iç ve dış tehditlere ve olanaksızlıklara rağmen amaçlarından dönmezler. Tam 12 yıl sonra 29 Ekim 1973 te Cumhuriyetimizin 50. Yılında Atatürk'ün devrimlerini ve İstiklal Savaşımızı sembolize eden kabartma ve heykellerden oluşan bir Anıt açılır. Ancak Atatürk hakkında yerli ve yabancı yazarlar tarafından yazılmış eserlerden oluşan ve Atatürk devrimlerine kuşaktan kuşağa aktaracak olan bir ENSTİTÜNÜN kurulması ise planlanan anıt alanındaki Kulüp binasının 15. Hava Üs Komutanlığına Lokal olarak tahsis edilmesi neticesi kurulamamış.

Anlam olarak da, yapı olarak ta İstanbul’un en büyük anıtının (ANIT ALANI)  tören alanı 2008 yılından bu yana İBB- İSPARK otopark olarak kullanmaktadır. Bu durum halkın tepkilerine rağmen devam eder. CHP Üsküdar ilçe Başkanı Suat Özçağdaş durumu yeni seçilen İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na iletir. İmamoğlu Üsküdar’a geldiğinde alanı gezer ve geçtiğimiz günlerde ISPARK kaldırılır. Ancak anıt alanını düzenlemek için gelen İBB Miras ekibi Üsküdar belediyesi zabıtalarınca engellenir ve alanda arbede yaşanır. Üsküdar Belediye başkan Yardımcısı yaptığı açıklamada belediyenin işlettiği Newmekan’ın otopark ihtiyacı olduğunu otopark olarak kalması gerektiğini söyler.

İstanbul Valiliği olaya uzlaşı sağlanması amaçlı el koyar. Bu satırları yazdığımda anıtın yenileme çalışması başlamış ancak otopark anıt alanında işlevine devam etmekteydi.


Alan da bir başka üzücü olan ATATÜRK ENSTİTÜSÜ kurulması planlanan ancak 15. Üs Komutanlığına Lokal olarak tahsis edilen Lokal yöneticilerinin ise anıtı koruyacağı yerde anıt alanındaki işgalleri ve perdeleme çalışmalarıdır.  Halkın ordusuna olan sevgisi ve saygısı nedeniyle sesini yükseltmediği, ama sessiz tepkinin anlaşılmasını anıta, temsil etiği istiklal Savaşı ve Atatürk devrimlerine, bir avuç insanın 12 yıl süren uğraşlarına gereken özenin ve saygının gösterilmesini beklemektedir.

Üsküdar belediyesini anlamaksa mümkün değildir.  Anıt yapılırken bir tören alanı gerektiği için alan tahsisi yapılmıştır. 2008 yılında yapılan Newmekan binası bir otopark ihtiyacı olduğu gibi bunun yasal bir zorunluluk olduğunu bilmesi gereken yer ise binayı yapan belediye değil mi?. Anlamı ve Cumhuriyet dönemi eseri İstanbul’un en büyük anıtının tören alanını otopark olarak kullanma ısrarını halkımızın takdirine bırakıyorum.
ATATÜRK ENSTİTÜSÜ Konusu ise Gazeteciler Sosyal Sorumluluk Projeleri Derneği yönetim kurulu arkadaşlarla durumu değerlendirdik.

Yönetim Kurulu Başkanı olarak Cumhuriyetimizin 100. Yılına yetiştirilmek üzere girişimlere başladık. Anıtı yaptıran dernek başkanımızla ön görüşmede mutabık kaldık. Sonbaharda projede yer almak isteyen dernek vakıf ve iş insanlarımızla bir protokol imzalamayı planlıyoruz.  Bu süreçte gerek kamu, gerek özel sektör girişimlerimiz devam edecektir.

Değerlerine değer vermeyen toplumlar değersizleşir ve tarihin karanlık dehlizlerinde yerini alır.

Ulusal Kahramanımız, Cumhuriyetimizin Kurucusunun dediği gibi, Türkiye Cumhuriyeti ilelebet yükselerek var olacaktır.
Sevgiyle kalın