Geleneklerimizin günden güne değişmesi hiç ama hiç şaşırtmıyor artık. Zira her alanda olduğu gibi kökleşmiş bir çok geleneğimiz tam anlamıyla erozyona uğruyor.
Bunların neler olduğunu az çok herkesin bildiğini var sayarak tek tek anlatmak istemiyorum. Ancak , gazeteciler için bir “medar-ı iftihar” belgesi olan, kamu oyunda “Sarı Basın Kartı” olarak bilinen “ünlü” kartın renginin değiştirilmesi ile ilgili görüşlerimi paylaşmak istiyorum.
Değerli okurlar,
Basın Kartı “Sarı” renkli olarak günümüze kadar süregeldi. Ancak değişim, 10 Aralık 2018’de düzenlenen bir yönetmelikle Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü (BYEG) kapatılıp, Cumhurbaşkanlığı’nda kurulan İletişim Başkanlığı’na bağlanmasıyla başladı. 14 Aralık 2018'de yürürlüğe giren yeni yönetmelikle mevcut Basın Kartı Komisyonu da lağvedildi.
Basın Kartı Komisyonu 4 Haziran 2018'de toplanmış ve yeni basın kartlarını eski yönetmelik hükümlerine göre düzenlemişti.
***
Dünyada 130 yıldır, Türkiye 67 yıldır kullanılıyordu… Biz gazeteciler, mesleki kimliklerimizin neden “sarı basın kartı” olduğunu biliyor muyuz?
Gelelim, “Sarı Basın Kartı’nın, neden “Sarı” renkte olduğunun hikayesine:
Değerli şair- yazar Sunay Akın bir gün sahnede bu konuyu irdeler. Dinleyiciler arasında değerli gazeteci-yazar Nazım Alpman da vardır. Alpman Birgün Gazetesi’ndeki köşesinde bunu şöyle kaleme alır:
“Yıl 1889, Paris Evrensel Sergisi yapılıyor. Eyfel Kulesi de bu etkinlik için dikiliyor. Evrensel Sergiye Padişah 2. Abdülhamit protesto ederek katılmıyor. Çünkü serginin teması “Eşitlik, Kardeşlik, Özgürlük” olarak belirlenmiştir.
1789 Fransız İhtilali’nin 100. yılıdır. Ama bir Türk ressamı bu sergiye katılıyor. Yaptığı tablosunu da ilk kez orada sergiliyor: Hangi tablo mu? Kaplumbağa Terbiyecisi! O ressam Osman Hamdi Bey’den başkası değildir. Geliyoruz Sarı Basın kartına… Paris Sergisinde eserlerini sergileyen bir başka sanatçı ise Amerikalı çizer Richard F. Outcault’tur. Ülkesine döndüğünde New York’un varoşlarında yaşayan ve maceraları buralarda geçen bir çizgi roman kahramanı yaratır. 1894’te mavi zeminli olarak yayınlanan çizgi roman, bir yıl sonra Pulitzer’in sahibi olduğu The New York Word’de sarı renkli olarak basılmaya başlar. Adını da bu renkten alır: The Yellow Kid!”
“Dünyada sarı mürekkebin kullanıldığı ilk çizgi roman böylece ortaya çıkar. Yellow Kid, haksızlıklara karşıdır. Emeğin sömürülmesine, kadın haklarına, özgürlüğe dikkat çeken Yellow Kid çizgi romanı giderek bir simge haline gelir.” Sunay bunları anlattıktan sonra ekledi: -Bu yüzden bütün dünyada gazeteci kimlikleri sarı renkli olmuştur! Sonra sahneden bana doğru seslendi: -Biliyor muydun Nazım Abi? -Bilmiyordum! Daha bilmediğimiz o kadar çok şey var ki! Bu engin bilgisizlik okyanusunda dümeni sağlam bir tekne, doğru rotalar çizerek dolaşıyor. Ona rastlayınca öğreniyoruz: -Ne kadar bilgisiz olduğumuzu! (NAZIM ALPMAN 18 Şubat, 2016-Birgün)”
***
Evet…Görüldüğü gibi, geleneklerimiz arasında yer alan Basın Kartı’nın “Sarı “olan rengi artık “Turkuaz” a dönüştürülmüş durum da, yeni Sürücü Belgesi’yle aynı renkte…
Peki ama neden?..
***
Her gazetecinin çalıştığı kurum ile yaptığı sözleşme, 212 sayılı, “Fikir İşçileri Yasası”na göre imzalanır. Yani gazetecinin istifa etmesi halinde tazminat alabileceğine; yasa, işten çıkarılması durumunda da iki kat tazminata hak kazanacağına amir olduğu gibi Basın Kartı alabilmesine de olanak tanır.
Fakat, artık sözleşmeler “fikir işçisi” olarak değil de normal sigortalı olarak yapılıyor. Böylece Basın Kartı almak da çok zor hale geldi. Ama, eskiden de kadrolu olmak zaman alırdı..Yeni işe başlayana stajyer gözü ile bakılır, sadece telif ücreti ödenirdi.. Dolayısıyla, 212’den kadrolu olana kadar aylar hatta yıllar geçerdi.
Fakat, kadroya alındığınız zaman hemen basın kartı başvurusu yapıp, sürenin dolmasını beklerdiniz. Yine başvurduktan sonra bekliyorsunuz ama daha az sürelerle.., Basın Yayın veya Gazetecilik Yüksek Okulu Mezunları 18 ay, Lise mezunları 2.5 yıl beklerdi..Tabi, yayınlanan haberlerinizi Basın Kartları Komisyonu’na gönderip görüşlerine sunardınız.
Basın kartı hamili olmak onur verirdi. Gerçekten gazetecinin gazeteci olduğunu kanıtlayan bir belge idi.Yine de bir belgedir ama, üzülerek söylüyorum saygınlığı kalmadı maalesef. Avantajları da çok kısıtlandı.
Eski Basın Kartı Komisyonu’nda toplam 15 üye yer alırdı. 3’ünün Türkiye Gazeteciler Sendikası, 2’sinin Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, ikisinin ise Ankara ve İzmir Gazeteciler Cemiyetleri’nden temsilciler katılırdı.
Bir süre önce kurulan yeni komisyon, 3 üye Atv, Star ve Daily Sabah gazetelerinden. İki üye Anadolu Ajansı ve TRT’den. Basın meslek örgütlerinden seçilenler aynı zamanda Anadolu Ajansı ve Daily Sabah gazetesi yöneticilerinden oluşuyor.
Bu arada, yeni yönetmeliğe göre basın kartlarının iptali de kolaylaştı. Zira,3713sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 3’ncü maddesinde belirlenen terör suçları ve 4’ncü maddesindeki terör amacı ile işlenen suçlardan hükümlü olmamak şartı getirildi. Ayrıca, TCK’da yer alan “Kamu Barışına Karşı Suçlar” maddesinden cezası kesinleşmiş gazeteciler de Basın Kartı alamıyor.
Komisyonda, Turkuvaz Medya Grubu’nun ağırlık kazanmasıyla kart renginin de “Turkuvaz” olma ihtimalini güçlendiriyor.
Hoşça kalın…
FACEBOOK YORUMLAR