Dario Moreno efsanesi…

…."Deniz ve Mehtap, Her Akşam Votka Rakı ve Şarap, Aşkımız Bitti, Hatıralar Hayal Oldu", gibi yıllar geçse de milyonlarca insanın kalbinden atamadığı, ruhumuza işlemiş, buram buram  aşk ve hasret kokan o şarkılar…

Orkestraların, müzisyenlerin  bir zamanlar repertuvarlarından hiç eksik etmediği, canlı performanslarında  ikişer, üçer tekrarla çalıp söyledikleri o unutulmaz şarkılar…
İşte unutulmaz bu şarkıları, kendisine has ses tonuyla bizlere çok sevdiren şarkıcı Dario Moreno'dur.

En çok yürekleri titreten,  bir düş ve hüzün dünyasında yolculuğa çıkaran:


“Deniz ve mehtap sordular seni neredesin?/ Nasıl derim terk etti./ Bırakıp beni gitti / Anladılar ki aşkımız bitti / Alay ettiler benle hep/ Sen oldun bunlara bak sebep/ Mehtap dedi: "Gördüm ah onu" /"Belinde erkek kolu.." ile..
“Her akşam votka, rakı ve şarap / İçtikçe delirir insan olur harap / Kurtar beni bundan ne olursun Ya Rab / Bitsin artık bu korkunç serap…” diye devam eden unutulmaz aranjmanları  ülkemize çok sevdirdi.

Bu ünlü efsane şarkıcıyı birlikte tanıyalım;

İzmir âşığı bir sanatçı idi Dario Moreno;  sözleri; “Canım dilber şehir / Eşsiz sevgili İzmir / Ulu Çatalkayan / Gök mavisi körfezin / Yeşil Yamanların / Çeşitli bağlarınla / Ege’nin güzeli / İnciler incisisin /... / Dünyayı dolaştım / Bir çok kıta aştım / Güzelim İzmir / Hep seni aradım / Her yeri taradım / Bir tanem İzmir / Daracık yolların / Yiğit efelerinle / Körfezde mehtabın / Denizde gurubunla / Güzeller güzeli / Dilberler dilberisin / Senden ayrılamam / Seni bırakamam / Sevgili İzmir…” sözleriyle devam eden “Canım İzmir” şarkısıyla, “İzmir”i ne kadar çok sevdiğini, duygularını ne güzel anlatır..

***
Dario Moreno,  3 Nisan 1921'de Aydın'da doğdu.Yahudi asıllı Türk gitarist, piyanist ve sinema oyuncusu olarak tanındı.  Asıl adı David Arugete’dir. Tren istasyonunda şimendifer işçisi olarak çalışan babasının bir kaza kurşunuyla vurulup öldürülmesinden sonra küçük yaşta yetim kalır.

Aydın’daki evleri bir yangında kül olduktan sonra annesi Roza Hanım, diğer oğlu Avram ve Dario ile İzmir’e yerleşir. Önce Tilkilik, daha sonra Karantina semtinde, Tarihi Asansör’e gidilen, adının verildiği Dario Moreno Sokağı’ndaki evde yaşar. Dört kardeşi daha olan Moreno, annesi Madam Roza tarafından geçim sıkıntısından dolayı yetimhaneye bırakılır. Dört yaşına kadar yetimhanede kalan Moreno daha sonra Yahudi ilkokulunu bitirir. Annesi ise bir süre sonra evlenerek İsrail’e gider.

Gençlik yıllarında bir çok  işte çalışır Dario Moreno. Çalıştığı yıllarda kendini yetiştirir ve İzmir Kardıçalı İşhanında İzmir'in ünlü avukatlarından Nuri Fettah'ın kâtipliğini yapar. Ayrıca geceleri Milli Kütüphane'ye gidip Fransızca çalıştığı sıralarda gitar çalmayı da öğrenir.

Sanatçı, askerliğini 2'inci Dünya Savaşı sırasında piyade olarak Akhisar Orduevi'nde yapar. Ayrıca Konya ve Adana'daki askeri sosyal tesislerde de sahneye çıkar.

Moreno ayrıca İzmir Kordon'da bulunan NATO binasının yerinde gözde  gazinolardan Marmara Gazinosu'nda da sahne alır. Dario Moreno ilk konserini Konak vapur iskelesinin üzerindeki gazinoda verir ve terhis olduktan sonra bir süre İstanbul Fenerbahçe’deki Belvu Gazinosunda sahneye çıkar.

Bomonti Gazinosunda müzik yapmak üzere iki gün için gittiği Ankara’da iki yıl kalır.  Kaldığı otelde Dario’nun oda arkadaşı şair Orhan Veli'dir. İstanbul’a dönerek Fritz Kerten’in orkestrasına solistlik yapar. İstanbul’da bir yıl çalıştıktan sonra 1946 yılında Atina’ya gider ve kısa bir süre kalır. Burada çalışırken Paris’teki bir menajerle iletişim kurarak Paris’e gider.

Dario, burada ilk olarak Perto Del Sol Müzikholünde sahne alır. Fakat Paris’teki ilk yılları başarısızlıklarla geçer. Bir süre Almanya’daki Amerikan askeri kulüplerinde şarkı söyledikten sonra Fransa’da ilk defa “Jezabel” şarkısı ile olağanüstü bir başarı yakalar.

Daha sonra Cannes'da bulunan Palm Beach Oteli'nde sahneye çıkan Moreno seslendirdiği "Adieu Lisbon" ve "Cou Courou Cou Cou" isimli kalipsolar ile ününü pekiştirir. İstanbul'da birlikte çalıştığı Fritz Kerten ile annesini de yanına alır.

Sezen Cumhur Önal ve Fecri Ebcioğlu, Moreno'nun şarkılarına Türkçe söz yazarlar. Jacques Brel'in yazıp sahneye koyduğu ve başrolünü oynadığı "L'Homme de la Mancha" adlı müzikal eserde Sancho Pancho rolünü üstlenen  Dario Moreno ayrıca 32 filmde de rol alır.

1 Aralık 1968’de vefat eden Moreno’nun ölümüne ilişkin farklı söylentiler vardır. Bunlardan birisi 1 Aralık 1968 günü İstanbul Hilton Oteli'ndeki odasında ölü bulunduğu, diğeri ise havaalanına taksi ile giderken geçirdiği bir kalp krizi sonucunda öldüğüdür.

Ancak bu söylentilerin aksine ölümü, Paris'te galası gerçekleşecek oyun ve Paris'te ilk kez yapılacak Türk gecesine katılmak için uçağa geç kalması üzerine, havaalanındaki görevliyle girdiği münakaşa sonucu fenalaşıp yere yığılır. Hipertansiyon hastası olan Moreno, bu tartışmanın ardından hastaneye kaldırılır. Fakat ilk müdahaleyi yapan doktor hastaneye geldiğinde hayatını kaybettiğini duyurur.

Sanatçı İzmir'de gömülmesini vasiyet etmesine rağmen, İsrail'de yaşayan annesi Madam Roza, oğlu Dario'nun cenazesini Holon kentinde toprağa verir.

Dario Moreno, Avrupa’da mesleğinin zirvesindeyken bile, Türkiye Cumhuriyeti pasaportunu hiç bir zaman  değiştirmez. Ömrü boyunca hep “İzmirli Dario” diye kendisini tanıtıp, örnek bir vatandaş olarak adını tarih sayfalarına yazdırır.

Sanatçının İzmir’e olan büyük sevgisi çok iyi bilinir, hatta  dostlarına "Ben ölürsem İzmir’in kucaklarında olmak istiyorum" dediği bilinir...

Ödülleri;

1958 Grand Prix Du Disque (Plak Armağanı], 1969 Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Dario Moreno ödülünü Fransa'daki Türkiye büyük elçiliğinde Esin Afşar ve Jacques Brel aldılar. 1988 yılının 6 Ekim gecesinde Akdeniz müzik yarışması'nda anısına konulan Altın Hitit ödülünü Gianluigi di Franco isimli şarkıcı aldı. Oeil Pour Oeil (Göze Göz) filmi ile Fransa'da en iyi yardımcı aktör ödülünü aldı.

Filmleri:

Prisonnière, La (1968), Saint prend l'affût, Le (1966), Hotel Paradiso (1966), "Saintes chéries, Les" (1965), Dis-moi qui tuer (1965), Dernier tiercé, Le (1964), Bon roi Dagobert, Le (1963), Tout pour le tout, Le (1963), No temas a la ley (1963), Femmes d'abord, Les (1963), Lustige Witwe, Die (1962), Tintin et le mystère de la Toison d'Or (1961), Rivolta degli schiavi, La (1960), Candide ou l'optimisme au XXe siècle (1960, Touchez pas aux blondes (1960), Marie des Isles (1960), Voulez-vous danser avec moi? (1959), Nathalie, agent secret (1959), Oh! Qué mambo (1959), Femme et le pantin, La (1959), Incognito (1958), Tous peuvent me tuer (1957), Oeil pour oeil (1957), Feu aux poudres, Le (1957), Pardonnez nos offenses (1956), Mouton à cinq pattes, Le (1954), Femmes s'en balancent, Les (1954), Quai des blondes (1954), Môme vert-de-gris, La (1953), Salaire de la peur, Le (1953), Deux de l'escadrille (1953).

***

Bir efsane sanatçı; yaşadığı müzik dolu hayatıyla, İzmir aşkıyla birlikte 53 yıl önce sonsuzluğa göçüp gitti.
Toprağı bol olsun..

Hoşçakalın….