Fona fon arıyorlar

Türkiye Varlık Fonu’nun 12-13 Eylül tarihlerinde Birleşik Arap Emirlikleri’nde yatırımcı toplantısı yapacağı açıklandı. Olabilir mi? Elbette Türkiye’ye yatırımcı çekmek için her türlü toplantı yapılabilir. Bundan bir sıkıntı yok.

Sorun, bunun varlık fonu vasıtasıyla yapılıyor olması… Neden? Varlık fonu niye kurulur? Dünyadaki örneklerine baktığımızda, bunu kurgulayan ülkeler, ellerindeki kaynakları bir fonda toplarlar ve dış kaynak kullanımı, yani borç gerektiren projeleri burada finanse ederek, ülkenin kendini finanse etmesi ve faiz giderlerinin de yine ülke içinde kalması sağlanır.

Bu yapılar da, ülkenin fonunun daha çok değer kazanması adına, zaman zaman dünyada finansal piyasalarda yatırımlara yönelirler ve fonun güçlenmesini, değerini arttırmasını sağlarlar. Ama asıl amaç, ülkenin kaynaklarıyla, dış borca gerek duymaksızın kalkınmasını sağlamaktır.

Türkiye’de varlık fonu kurulduğu zaman, gerek yazılarımda, gerekse de TV röportajlarımda dile getirdiğim bir husus vardı. Tekrar ve ısrarla altını çizeyim: Bir ülkede varlık fonu kurulması doğru mu? Bence çok mantıklı ve doğru bir hareket.

Ama bir varlık fonunun kurulması için, ülkenin ekonomisinin artı veriyor olması lazım. O dönemde yaklaşık 320 milyar dolar eksi bakiyede olan bir ülkede kuracağınız yapı, sadece borçlanma aracı olarak kullanılır.

Tüm kurumları ve değerlerinizi içine atarsınız, zaman içerisinde atacak bir şey kalmayınca gelir idaresi de dahil edilir ve bu alacaklılar karşısında Düyunu Umumiye’ye kadar gider. Aynen söylediklerim ve yazdıklarım bunlardı.

Nitekim aşama aşama kurumların tek tek içine sokulduğuna şahit olduk. Peki gelinen noktada, elindeki fonla, ülkenin projelerini finanse etmesi gereken bir fona, neden fon aranıyor? Yani aslında içte ve dışta yatırım yapması gereken yapı neden para arıyor?

Hatta bilmediğimiz kısımlar var mı? Buradaki değerlen teminat gösterilerek bugüne kadar borç kullanıldı mı? Bütün bu bilinmezlikler bir yana, şu an yatırımcı için görüşme yapılıyor olması, ülkedeki varlık fonu ile ilgili çelişkileri tekrar gündeme getiriyor.

Yani yatırımcı olması gereken bir fona, fon arayacak duruma geldiysek orada sıkıntı yok mudur? Bugün dünyanın en büyük varlık fonları Çin ve Norveç’e aittir. ‘Devlet Varlık Fonlarına ve Kamu Emeklilik Fonlarına ilişkin bilgileri derleyen veri platformu Global SWF, 2023 Küresel Varlık Fonları Raporu’ bize ne anlatıyor?

Rapora göre 2023 yılı rakamlarıyla Çin 1,3 trilyon dolar değeriyle ilk sırada. Onu da 1,1 trilyon dolarlık değeriyle Norveç Varlık Fonu takip ediyor. Dikkatinizi çekerim ikisinin de artı veren ekonomiler olması önemli.

Peki büyük reklamlarla kurulan ve Türkiye’deki yatırımları, projeleri destekleyeceği söylenen, ama eksi bakiyede bunu nasıl yapacağı anlatılmayan Türkiye Varlık Fonu’nun değeri ne?

Cumhuriyet tarihi boyunca tüm değerlerini içine attığımız bu fonun, aynı raporlamaya göre değerlemesi 22 milyar dolar. Yani hepsini satsanız elinize geçecek para bu. Hadi satmadınız diyelim, buna güvenip fona fon arama çelişkisini de göz ardı edip, para bulmaya çıksanız, dünyadaki değerlemesi bu.

Sizin onu ne değerde gördüğünüz değil, onun uluslararası arenada nasıl değerlemeyle muhatap olduğu önemlidir. Oysa içindeki kuruluşların sadece birini bile 22 milyar dolara kuramazsınız.

Geldiğimiz noktada, tüm mal varlıklarımızın 22 milyar dolar değerlemeyle karşı karşıya kaldığına mı, bunların her birinin ekonomi için son derece önemli olmasına karşılık, fonun içinde olmasına mı, yoksa fon görevi görmesi gereken bir yapının, fon aramasına mı yanalım? Gerçekten bilemedim.

[email protected]