Ezber bozan OrduEzber bozan Ordu

Liberalleşmenin çok ön plana çıktığı yıllarda ortaya konulan bir tez vardı. Kamu tamamen ekonomiden çekilmeli ve işi özel sektöre bırakmalı. Bu sistem belki başlangıçta verimlilik üzerine kurgulanmış iyi niyetli bir bakış açısıydı ama istenen olmadı.

Özel sektör doğal olarak gelir getiren ve fizibilitesi kar / zarar üzerine kurulan işlere yöneldi ve bu durum bilhassa ülkemiz açısından ekonomik aktivitenin belli bölgelerde yığılmasına sebep oldu. Ardından da gelen aşırı göç, yaşanamaz şehirler, terk edilen bir tarım ve işgücünün değersizleştiği bir ortam yarattı.

Oysa bir yerin kalkınabilmesi için bazı yatırımların kamu tarafından yapılması, öncülük edilmesi ve daha sonra özel sektörün de entegre edilmesi sağlıklı olan modeldi. Nereden anlıyoruz? Cumhuriyet’in ilk kurulduğu yıllardan. Hadi biraz daha global örnek verelim. Kamu eliyle yaratılan Güney Kore markalarından…

Ne yazık ki bu konuda halen netleşmemiş bir yaklaşım dünya ölçeğinde süregidiyor. Fakat hafta sonunda ziyaret ettiğim Ordu, Cumhuriyet’in kurulduğu yıllardaki modeli andıran yapılanmasıyla dikkat çekiyor ve ezber bozuyor.

Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı Hilmi Güler’in yapıyı anlatırken kullandığı güzel bir ifade var. Dedi ki: Rant belediyeciliği yerine, üretimi esas alan bir yaklaşım sergiliyoruz. Kurguyu da gıda, şehircilik ve enerji üçgenine kurdukları gözleniyor.

Bu üç başlıkta belediye tarafından kurulan şirketler, şehir ekonomisine öncülük ederken, bir dönüşüm mücadelesi veriliyor. Sonuçta sörf yoluyla turizmi 12 aya yayan, Uzakdoğu dahil turist çeken, yat ve karavan üretimine geçmeye hazırlanan, fındıkta dönümde 2 bin 500 TL kazanırken, 35 bin TL kazanacak ürünler yaratan bir yapı kurgulanmış.

Rüzgar santrali kurmaya hazırlanıyorlar. Çöpü hammadde yapıp, enerji üretiyorlar. Doğru kurguyla verimliliği ve karlılığı yakalayan bir yapı oluşturulmuş. Ünye Limanı’nı Akdeniz ile birleştirerek lojistik operasyonunun 8 saatte Mersin’e ulaşmasını sağlıyorlar. Bu kapsamda Ünyeport ile bir gemilik limanı 3 gemilik hale getirmeleri de önemli. Şayet sistem tam oturursa Ordu’nun 41 ili ihracatçı kılabilmesinin mümkün olduğuna dair bir inanç var.

Drone teknolojisiyle tarihi eserleri buluyorlar. Orman ürünleri ve madenciliğe kosantre olarak, 10 sene önce şehir ekonomisinde fındık hakimiyeti yüzde 80’lerdeyken, son 3 senede yüzde 50’ye düşürerek sektör çeşitliliğini yakalıyorlar. Tabii madencilikte çevre konusunda dikkatli olunması gerektiğini bu vesile hatırlatayım. Zira doğasıyla cennet gibi bir yerden söz ediyoruz.

Hilmi Güler, kamu – özel politikasının sonuçlarının olumlu olduğuna dikkat çekiyor. Yağmur suyu hasat sistemi ile yağmur sularını topluyorlar. Ev yapmak isteyene sarnıç şartı getirip, suların burada toplanmasını sağlıyorlar. FINVER diye bir proje var. Şehirdışında yaşayıp, küçük dönem arazisi olanları ve bahçelerini üretime kazandırmayanları bulup, 5 yıllığına emanet alıp kazançlı hale getirdikten sonra ücretsiz sahibine teslim ediyorlar.

İş gücünün Ordu’dan sağlanması için İK portal geliştirilmiş. 6 bin 500 kayıtlı işçinin bin 500 bahçe sahibinin olduğu portalla şehir ekonomisini içeriden besliyorlar. 2022’de bu yolla 30 milyon TL’lık ekonominin Ordu’nun içinde kaldığına dikkat çekiliyor.

İlaçlamada SİHA benzeri ZİHA’ları kullanıyorlar. Fındığın kabuğundan aktif karbon fabrikası kurarken, Hayvan OSB İhtisas Bölgesi’ni kurgulayıp, yem meselesini fındık bahçelerindeki atık otları dönüştürerek aşıyorlar. Yani yem üretim işini halletmişler.

26 ürün biyoinovasyon merkezinde işleniyor. Bunların içinde Ekinezya tıbbi aromatik bitki olarak dikkat çekiyor. Fındık’tan türev ürün ortaya çıkarmışlar. Anlayış da şu: Fındık ürün olarak ihraç edilirse Türkiye’ye katkısı 2 milyar dolar, çikolata yaparsanız 8 milyar dolar. Şimdi kamu – özel sektör işbirliğiyle çikolata fabrikası kurmaya hazırlanıyorlar. 8 coğrafi ürüne sahipler.

Sıkıştıkları noktada makine imal ediyorlar. Hilmi Güler ‘küçük başla, büyüt’ tarzı diye tanımlıyor bunu. Bu arada şehir içinde kullandıkları sistemlerin yazılımlarını yerli olarak üretiyorlar. Hatta bir adım öteye geçmişler Dijital Oyun Yazarları Grubu oluşturmuşlar ve 30’a yakın ürün geliştirildildiği görülüyor. Bunun için de belediye ORYAZ isimli bir şirket kurmuş.

Ekmeyenin toprağını ekip, şehirdışında olanın hayvanına bakan, turunçgiller gibi yeni ürünleri şehir ekonomisine katan bir Ordu Modeli’nden söz ediliyor. Aslında örnekleri uzatmak mümkün.

Ama sözün özü şu: Bilimi esas alıyor; verimliliği finansmandan insana her noktaya yayıyor ve parayı üretim için kullanıyorsanız kamu - özel sektör işbirliği çok iyi sonuç veriyor. Ve Ordu yaptıklarıyla ezber bozarken, Türkiye’ye ‘kuruluşunu hatırla’ mesajı veriyor.

[email protected]