Üsküdar Meydan inşaatına Koruma kurulu freni

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Üsküdar Belediyesi tarafından ilçedeki meydan düzenlemesi kapsamında küçük esnafın dükkânları ve eski ilçe belediyesi binasının izinsiz yıkıldığı ortaya çıktı. Bölge sakinlerinin “Tarih katliamı yapmayın” çağrısı üzerine Koruma Kurulu devreye girerek çalışmaları durdurdu. Kurul, “Kendilerine haber verilmeden nasıl yıkım yapıldığının açıklanmasını” istedi.

Acele kamulaştırma...

Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Yiğit Ozar “Müze denetimi kararı verilmeli. Burası arkeolojik potansiyeli olan bölge” dedi. Avukat Onur Cingil ise “Tek bir çivi çakılmamalı” diye konuştu. Üsküdar Mimar Sinan Meydan Projesi geçen yıllarda ilçe belediye binasının yıkılmasıyla başladı. Bu süreç kapsamında Bakanlar Kurulu tarafından Mimar Sinan Meydanı Düzenleme Projesi gerekçe gösterilerek Tembel Hacı Mehmet mahallesi Kasem Çeşme sokağı üzerindeki 12 taşınmaz hakkında acele kamulaştırma kararı çıkarıldı. Bu karar “Kamulaştırma Kararı’nın 27. maddesine” göre alındı. Yani bu madde “Yurt savunmasında, acil olarak Bakanlar Kurulu’nun karar alacağı durumlarda veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında” uygulanıyor.

‘Acil göreve çağrısı’’

Alışveriş merkezi benzeri Hâkimiyeti Milliye Çarşısı ve Zeminaltı Otoparkı yapılması planlanan arazi Marmaray inşaatı sırasında Roma ya da Erken Bizans dönemine ait kalıntıların çıktığı bölgeye 100 metre uzaklıkta. Bölge sakinleri, Arkeologlar Derneği ve avukat Onur Cingil koruma kuruluna başvuruda bulunarak kurulunu geçen günlerde acil göreve çağırmıştı.

‘Durdurma kararı’

Koruma Kurulu’na başvurular üzerine devreye giren Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul 6 numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu “Korunması gerekli kültür varlıkları komşuluğunda yer alan yapıların kurulun izni olmadan nasıl yıkıldığına dair açıklayıcı bilginin” kendilerine iletilmesini istedi. Kazı çalışmalarının durdurulmasına karar veren kurul, jeoradar taraması yapılarak hazırlanacak raporun kazının yöntemi ve denetimini belirlemek amacıyla kurula iletilmesini istedi. Jeoradar (GPR) yöntemi kaya, toprak, kum ve genç çökeller, buz, buzul, tatlı su, asfalt, kaldırım, demiryolları, tünel ortamlarında kullanılabilmekte. Ayrıca toprak altındaki arkeolojik yapı kalıntılarının tespitinde sıklıkla başvurulan jeofizik yöntemlerden biri.

‘Müze denetimi şart’

Kararın ardından kurula yazı yazan Arkeologlar Derneği İstanbul Şube Başkanı Yiğit Ozar özetle şu ifadeleri kullandı: “Bir kalıntıya işaret etsin ya da etmesin GPR (jeoradar) sonuçlarının arkeolojik kazı ve araştırmalar ile sınanması gerekir. Üsküdar Meydanı’nda Marmaray Projesi kapsamında İstanbul Arkeoloji Müzeleri denetiminde yapılan çalışmalarda MÖ 7. yy’dan Osmanlı Dönemi’ne kadar pek çok arkeolojik veri belgelenmiştir. Bu nedenle arkeolojik veri kaybına yol açmamak için arkeolojik potansiyeli açık ve net olan bu alanda söz konusu hafriyat çalışmalarında ivedi olarak müze denetiminin sağlanması için bilgi ve gereğini arz ederiz.”

‘Tek bir çivi çakılmamalı’

Avukat Onur Cingil “Koruma Kurulu’na yaptığımız başvuru sonrasında Koruma Kurulu’nun kararı ile bu yıkımların yapılmasında kurula sorulmamasının hukuksuz olduğu tespit edilmiş ve burada yapılan kazının derhal durdurulmasına karar verilmiştir. Verilen bu karar hukuk adına, tarihi ve kültürel değerler adına son derece önemlidir. İnşaat alanı denetime açılmalı, kurul izni olmadan tek bir çivi dahi çakılmamalıdır. Alelacele, ben yaptım oldu mantığı ile şehirlerin yönetilemeyeceği açıktır, fakat buradaki olayı fark etmesek neler yapabilecekleri, Marmaray inşaatındaki gibi kepçe kepçe tarihi eser çıkartıp bir kenara atacakları da ortadadır” diye konuştu.