"Perdeyi Kapatmayın: Türkiye'de Sahne Sanatlarının Mücadelesi ve Terlan Kaya'nın Sessiz Direnişi"
İstanbul Sahne, Perde, Film, Eğlence Yerleri Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Terlan Kaya, pandemi sonrası ağır darbe alan sahne sanatlarının yeniden ayağa kalkması için mücadele veriyor. Sanatın sürdürülebilirliği, sanatçının emeği ve kültürel hayatın korunması için yürüttüğü çalışmalara yakından bakıyoruz.
23 Nisan 2025 - 09:25 - Güncelleme: 23 Nisan 2025 - 12:02
Sektörün Durumu:
Pandemi süreciyle kapılarına kilit vurulan sahneler hâlâ tam olarak toparlanabilmiş değil. Kiralar, telif hakları, dijitalleşme baskısı ve seyirci kaybı, özellikle küçük ve bağımsız tiyatroları tehdit ediyor.
Tek Odadan Gelen Ses:
Türkiye’de sahne sanatlarını temsil eden tek meslek kuruluşu olan İstanbul Sahne, Perde Odası, kültür politikalarında yeterince temsil edilemeyen sanatçılar adına ses oluyor. Oda Başkanı Terlan Kaya, uzun yıllardır sektörün nabzını tutuyor, sanat emekçilerinin sesi olmaya çalışıyor.
2018 Yılında Kayyumdan devraldığı ÜLKENİN TEK SAHNE SANATÇILARI BAŞKANI Terlan Kaya; Ülkemizde hala sanatçılarımızın sosyal güvenlikleri yok göreve geldiğimden bu yana yasaların bana verdiği görevi yapmaya çalışıyorum sanatçılarımızın önündeki engelleri kaldırmak için sürekli ilgi makamalar alınması yapılması gerekenleriler ilgili resmi yazıları yazarken bir yanmanda yüz yüze girişimlerim devam ediyor. Göreve geldiğimde Kültür ve Turizm Bakanlığımızın Özel tiyatrolara her yıl verdiği proje desteği şartnamesinde ülkemizin tek sahne sanatçıları meslek odamız üyeleri ‘Amatör kategoride katılabilir’ ibaresine itiraz ettik düzeltilmesini talep ettik ancak ancak bu yazımız sonrası amatör kategoride şartnameden çıkarıldı. 5362 sayılı kanuna göre esnaf grubunda olan meslek odası üyelerimiz. Şartname de yer alan profesyonel ibaresinin Tüccar olarak belirtilmesi proje desteği almak için Ticaret Odası üyesi olma zorunluluğu zaten sosyal güvenlik sorunu olan sanatçılarımızı hem devletin Kültür sanata verdiği proje desteğinden yararlanmazken, esnaf sayıldığı için Anayasamızın 173 maddesinin gölgesinden çıkıyor. Hem de 64 madde devlet sanat ve sanatçıyı korumak için gerekli önlemleri alır. Söylemin, in dışında kalıyor. Aslında eksik olan Anayasamızı 64. Maddesinin uygulama kanunlarının yapılmamış olması 5363 sayılı kanunun ihtiyacı karşılamadığı ise ortada biz sahne sanatçıları Kültür bakanlığına değil Ticaret bakanlığına bağlıyız böylemi olmalı kültür ve sanat alanında gereken önlemi almayan uluslar aydınlığa değil karanlığa doğru yol alırlar. Yasal düzenleme için çalışmalarımız devam ediyor. Kültür sanat emekçilerinin asli unsuru olan gazetecilerin ‘basın mensuplarınıda kapsayan bir kanun taslağı hakkında Gazeteciler Sosyal Sorumluk Projeleri Derneğinin de ciddi bir çalışması var en son aldığım bilgiler kanun taslağı hazır son gözden geçirmeler yapılıyor muş yine aldığım duyumlara göre Mayıs ayı içinde basın mensupları ve Sanatçı temsilcilerinde katılacağı bir bilgilendirme toplantısı yapılacağı yönünde. Biz sektör temsilcileri çalışamlarımıza hız kesmeden devsam edeceğiz. Kararvericclcerinde siyaset üstü olan kültür sanat alanında gereken adımları atacağından hiç kuşkumuz yok umarım kısa süre Türkiye Büyük Meclisinde görüşülür. Kültür Sanat Emekçilerimiz yaşadığı gezegendeki meslektaşları ile aynı haklara sahip olurlar. Sanatçının hayatı da sahnedeki kadar gerçek. Tiyatro bir lüks değil, bir toplumun vicdanıdır. Bugün perdeler kapanırsa yarın vicdanlarımız kararır.”
- Yapılan Çalışmalar:
- Belediyeler ve kamu kurumlarıyla dayanışma girişimleri
- Kira ve destek fonlarının yeniden düzenlenmesi için çağrılar
- Genç sanatçılar için destek projeleri
- Kültür merkezleriyle ortak organizasyonlar
Kültür-sanat, toplumların aynasıdır. O aynayı tozlandırmak, silmek ya da kırmak; geçmişi, bugünü ve geleceği görmemeyi seçmektir. Terlan Kaya’nın öncülüğündeki bu tek sesli ama dirençli oda, bize bu aynayı yeniden temizleme fırsatı sunuyor.
Terlan Kaya, İstanbul Sahne Perde Film Eğlence Yerleri Esnaf ve Sanatkârları Odası Başkanı ve aynı zamanda Üsküdar Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifi Başkanıdıruskudarekk.org.tr. Ardahan doğumlu olan Kaya, kamu yönetimi alanında eğitim almıştır tr.linkedin.com. İş hayatında ise Terlan Ajans adında kendi şirketini kurarak festival ve fuar organizasyonları alanında faaliyet göstermiştiruskudarekk.org.tr. Ayrıca memleketinin sivil toplum çalışmalarında da yer alarak Ardahan Dernekler Federasyonu’nda başkan yardımcılığı görevinde bulunmuşturispeso.org.tr.
Mesleki Geçmişi ve Sektörel Deneyimi
Eğitim ve Köken: Terlan Kaya Ardahan’ın Çıldır ilçesi kökenlidir. Üniversite eğitimini Kamu Yönetimi dalında tamamladığı belirtilmektedirtr.linkedin.com.
İş Hayatı: İstanbul’da kendi şirketi Terlan Ajans’ı kurarak etkinlik organizasyonu sektöründe çalışmaya başladı. Bu ajans bünyesinde festival ve fuar organizasyonları gerçekleştirmiştiruskudarekk.org.tr. Aynı zamanda TK Promosyon adıyla tanıtım ve baskı ürünleri alanında da faaliyetleri bulunmaktadır (kendi girişimlerinden biri olarak).
Sivil Toplum: Kaya, hem mesleki hem hemşehri camiasında aktif rol almıştır. Ardahan ili derneklerinin çatı kuruluşu olan ARDA/FED’de (Ardahan Dernekler Federasyonu) başkan yardımcılığı yaparak memleketlileri arasında da tanınmıştırispeso.org.tr.
Üsküdar Esnaf Kredi Kefalet Kooperatifi Başkanlığı
Terlan Kaya, Üsküdar Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifi’nde uzun yıllardır başkanlık yapmaktadır. Bu rolde dikkat çeken gelişmeler şunlardır:
İlk Kadın Kooperatif Başkanı: 2014 yılında Üsküdar Esnaf Kefalet Kooperatifi’nin genel kurulunda seçimlere girerek başkan seçildi. Eski yönetime karşı yarışan Kaya, üyelerin çoğunluğunun oyunu alıp göreve geldiispeso.org.trispeso.org.tr. Bu seçimle birlikte İstanbul’daki esnaf kredi kooperatifleri arasında ilk ve o dönem tek kadın başkan unvanını kazanmıştırispeso.org.tr. Türkiye genelinde esnaf kooperatifçiliğinde “bir ilk” olarak değerlendirilen bu başarı, kamuoyunda da yankı bulmuşturispeso.org.tr.
Zor Durumdaki Kooperatifi Ayağa Kaldırma: Kaya başkanlığı devraldığında kooperatif çok sıkıntılı bir dönemden geçiyordu; hatta kapanma noktasına geldiği ifade edilmekteydiuskudarekk.org.truskudarekk.org.tr. Terlan Kaya öncelikle kooperatifin fiziki altyapısını yeniledi (“aslan yattığı yerden belli olur” diyerek ofisi ve eşyaları yeniledi) ve ardından üyelerle birebir iletişim kurarak güven tazelediuskudarekk.org.tr. Üyeleri tek tek ziyaret edip sorunlarını dinleyerek, aldıkları kredileri düzenli ödemelerini sağladı. Kısa sürede yeniden kredi vermeye başlayarak kooperatifi aktif hale getirdiğini belirtmiştiruskudarekk.org.truskudarekk.org.tr.
Hızlı ve Özverili Hizmet Anlayışı: Kooperatif başkanı olarak Kaya, “bugünün işini asla yarına bırakmama” prensibiyle çalıştığını vurgulamaktadıruskudarekk.org.tr. Üyelerin kredi taleplerini mümkün olan en hızlı şekilde sonuçlandırmak, esnafın ihtiyacına anında çare olmak temel hedefi olmuştur. Bu sayede Üsküdar Kooperatifi’nin, İstanbul’daki en hızlı çözüm üreten kooperatiflerden biri haline geldiğini dile getirmektedir.
Esnafa Sağlanan Destekler: Görev süresi boyunca esnafın finansmana erişimini kolaylaştıracak adımlar atmıştır. Örneğin 2025 yılında gerçekleştirilen genel kurulda devlet destekli kredi limitlerinin 750 bin TL’den 1 milyon TL’ye çıkarıldığı ve faiz oranlarının %29’dan %25’e düşürüldüğü müjdesini vermiştiryerelgazete.com.tr. Bu tür iyileştirmeler, Kaya’nın esnafa nefes aldıracak finansman imkanları yaratma çabasının bir parçasıdır.
Tekrar Seçilmesi: Terlan Kaya’nın başarılı yönetimi sonucu kooperatif üyeleri tarafından desteği devam etmiştir. Nitekim 2021 yılında yapılan olağan genel kurulda yeniden başkan seçilerek güven tazelediisteskob.orgisteskob.org. Bu süreklilik, onun yönetiminde kooperatifin üyelerince benimsendiğinin göstergesidir.
İstanbul Sahne Perde Film Eğlence Yerleri Odası Başkanlığı
Kaya, İstanbul’daki sahne, perde, film ve eğlence sektörü esnafının meslek odası olan bu kurumun da başkanlığını yürütmektedir. Buradaki çalışmaları ve etkileri şöyle özetlenebilir:
Kayyumdan Çıkan Odaya Liderlik: 2010’dan beri genel kurul yapılamadığı için 8 yıl boyunca kayyum yönetiminde kalan İstanbul Sahne Perde Film Eğlence Yerleri Esnaf Odası, 2018 yılında gerçekleştirilen olağanüstü genel kurulda Terlan Kaya’yı başkan seçmiştirispeso.org.tr. Kaya, bu odanın tarihinde üçüncü kadın başkan olarak da tarihe geçmiştirispeso.org.tr. Onun seçilmesiyle birlikte uzun süre atıl kalan oda yeniden üyelerinin kontrolüne geçmiştir.
Odanın Yeniden Yapılandırılması: Terlan Kaya göreve geldikten sonra yıllardır ihmâl edilen bu meslek odasının eksiklerini hızla giderdi. Oda merkezi yeniden aktif hale getirilerek üyelerin sorunlarına çözüm üretme kapasitesi artırıldıispeso.org.tr. Nitekim oda devralındığında 500’ün üzerinde üyeye sahip olduğu ve hiç borcu bulunmadığı açıklandı; bu sağlam zemin üzerinde Kaya’nın yönetimiyle oda faaliyetlerine ivme kazandırılmıştırispeso.org.tr.
Sanatçılar Odası Olarak Bilinir: İstanbul Sahne Perde Film Eğlence Yerleri Odası, ülke genelinde türünün tek örneğidir ve popüler olarak “Sanatçılar Odası” diye anılır. İçerisinde birçok tanınmış sanatçı, tiyatrocu, müzisyen üye olarak yer almaktadırispeso.org.tr. Bu yönüyle, Kaya’nın başkanlığını yaptığı oda, kültür-sanat camiasıyla iç içe bir esnaf örgütüdür.
Mesleki Haklar ve Projeler: Kaya, oda başkanı olarak sahne ve gösteri sanatları alanındaki esnafın mesleki haklarının iyileştirilmesi için projeler yürütmüştür. Uzun yıllardır yapılmayan “meslek tanımı” çalışmalarını başlatarak, sahne sanatçılarına resmi statü kazandırılması yönünde akademisyenler ve uzmanlarla işbirliği yapmıştırispeso.org.trispeso.org.tr. Bu çabaları takdir görmüş; bir akademisyen, “Başkan Terlan Kaya yıllarca yapılmayanı yapıyor” diyerek onun sektördeki kronik sorunları çözme azmine dikkat çekmiştirispeso.org.tr. Kaya da, “sanat ve sanatçı adına yapılması gereken ne varsa yapmaya kararlıyız” diyerek uzun süre ihmal edilen sanatçı esnaflar için sorumluluk üstlendiğini beyan etmiştirispeso.org.tr.
Pandemi Dönemi ve Sonrası: Terlan Kaya’nın 2018 sonrası ilk döneminde COVID-19 pandemisi gibi zorlu bir süreç yaşanmasına rağmen oda faaliyetleri devam ettirildi. 2022 yılında yapılan olağan genel kurulda üyeler, Kaya’yı yeniden başkan seçerek ona olan güvenlerini teyit ettilerkatilimcimaltepe.com.trkatilimcimaltepe.com.tr. Bu kongrede Kaya, dört yıllık süre zarfında oda’yı yeniden ayağa kaldırdıklarını ve pandemiye rağmen önemli işler gerçekleştirdiklerini vurgulamıştırkatilimcimaltepe.com.tr. Sanat ve eğlence sektöründe birlik ve dayanışmayı güçlendirmek, sanatçıların haklarının teslim edilmesi konusunda gece gündüz çalıştıklarını ifade eden Kaya, yeni dönemde “hizmet bayrağını çok daha yukarılara taşıyacağız” diyerek oda için vizyonunu ortaya koymuşturkatilimcimaltepe.com.trkatilimcimaltepe.com.tr.
Vizyonu ve Hedefleri
Terlan Kaya’nın yönetim anlayışı ve sektörel vizyonu, görev aldığı her iki kurumda da benzer ilkeler etrafında şekillenmektedir:
Hızlı ve Çözüm Odaklı Hizmet: Kaya, esnaf kurumlarında bürokrasiyi en aza indirip sorunları hızlı çözmeyi temel hedef olarak belirlemiştir. “Bugünün işini asla yarına bırakmıyorum” sözüyle disiplinini vurgularken, vatandaşın işini anında görmek ve kimseyi geri çevirmemek prensibiyle hareket ettiğini anlatmaktadıruskudarekk.org.truskudarekk.org.tr. Bu hızlı çözüm üretme vizyonu sayesinde esnafın güvenini kazandığını, ihtiyaç duyduklarında “can suyu” olarak yanlarında olup ekonomiye de katkı sağladıklarını belirtiruskudarekk.org.tr.
Odasını Sektörde Öncü Yapma: İstanbul Sahne ve Perde Sanatkârları Odası’nı İstanbul’un en değerli meslek odalarından biri haline getirmeyi amaçlamaktadırispeso.org.tr. Bu doğrultuda sanat camiasının uzun yıllardır bekleyen sorunlarını çözmeyi, sanatkârların mesleki tanınırlığını artırmayı ve sektördeki esnafın birlik içinde hareket etmesini hedeflemektedirispeso.org.tr. Kaya’nın vizyonu, sanat ve eğlence sektöründeki esnafın hak ettiği saygın konuma ulaşması ve oda çatısı altında güçlenmesidir.
Kadın Girişimciler ve Liderler: Bir kadın olarak üstlendiği rollerde başarılı olması, Kaya’yı kadınların iş hayatında cesaretlenmesi konusunda da bir rol modele dönüştürmüştür. Sektörel vizyonunun bir parçası olarak, kadın esnafların ve yöneticilerin sayısının artmasını arzulamaktadır. “Kadınlar hiçbir şekilde hiçbir şeyden korkmasınlar, ticarete atılmaktan ve esnaf olmaktan da korkmasınlar” diyerek genç kadınlara çağrıda bulunmuşturuskudarekk.org.tr. Kendi deneyimiyle, kadınların esnaf örgütlerinde liderlik yapabileceğini göstererek bu alandaki önyargıları kırmayı hedeflemektedir. Hatta diğer kooperatif başkanlarına yönetimlerine en az bir kadın almalarını önererek, “kadının olduğu yerde bin bereket vardır” sözüyle kadın katılımının önemini vurgulamıştıruskudarekk.org.truskudarekk.org.tr.
Kamuoyuna Yansıyan Söylemleri ve Medya Görünürlüğü
Terlan Kaya, görevleri kapsamında yaptığı açıklamalar ve katıldığı programlar ile yerel basında ve sektörel platformlarda görünürlük kazanmıştır:
Pandemi Dönemi Açıklamaları: 2020 yılında COVID-19 salgını başlayıp birçok işyeri kapanmak zorunda kaldığında, Kaya esnaf adına güçlü bir kamuoyu açıklaması yapmıştır. Ülke genelinde “mücbir sebep hali” ilan edilmesi gerektiğini, aksi halde sadece borç ertelemenin esnafı ileride daha büyük borç yükü altına sokacağını ifade etmiştirflashistanbul.com.tr. Esnafın iflas etmemesi için devletin zararları karşılamasını, faizsiz ve uzun vadeli kredi desteği sağlanmasını talep eden bu çıkışı, haber kanallarında ve yerel medya organlarında geniş yer bulmuşturflashistanbul.com.tr.
Röportajlar ve Mesajlar: Kaya çeşitli röportajlarda hem kendi hikâyesini hem de esnafa yönelik mesajlarını paylaşmıştır. EsnafhaberTV’ye verdiği bir röportajda, ilk kadın kooperatif başkanı olma sürecini ve karşılaştığı engelleri anlatarak, özellikle kadın girişimcilere ilham vermeye çalışmıştır. Bu röportajda “İstanbul’un ilk kadın kooperatif başkanı oldum” diyerek başladığı yolda ailesinin desteğini aldığını ancak çevresindeki önyargılarla tek başına mücadele ettiğini dile getirmiştiruskudarekk.org.truskudarekk.org.tr. Aynı sohbet sırasında kadınların iş hayatında aktif rol alması gerektiğini vurgulayarak “kadınlar ticarete atılmaktan ve esnaf olmaktan korkmasınlar” mesajını kamuoyuna duyurmuşturuskudarekk.org.tr.
Yerel Medya ve Etkinlikler: Üsküdar bölgesinde ve İstanbul esnaf camiasında düzenlenen pek çok etkinlikte Terlan Kaya’nın aktif rol aldığı görülmektedir. Basına yansıyan haberlerde, örneğin Üsküdar’daki esnaf iftar programlarında veya genel kurul toplantılarında yaptığı konuşmalar yer almıştır. 2025 yılı Mart ayında gerçekleşen Üsküdar Esnaf Kooperatifi Genel Kurulu’nda esnafa kredi limitlerinin artırılması ve faizlerin düşürülmesi müjdesini vermesi yerel gazetelerde “Başkan Terlan Kaya’dan esnafa müjde” başlığıyla haber olmuşturyerelgazete.com.tryerelgazete.com.tr.
Toplumsal Katkı ve Görünürlük: Terlan Kaya, sadece resmi görevleriyle değil, sosyal sorumluluk niteliğindeki çalışmalarıyla da medyada yer bulmuştur. Pandemi sürecinde sağlık çalışanlarına moral vermek için hastanelere çiçeklerle ziyarete gittiği, evden çıkamayan yaşlı vatandaşlara gıda paketleri ulaştırdığı gibi insani girişimleri basına yansımıştıruskudarekk.org.tr. Üsküdar’daki kadın esnafları ziyaret etmesi, esnafın düğün, cenaze gibi özel günlerinde yanında olması gibi davranışları sayesinde hem üyelerinin takdirini kazanmış hem de gazetelerde olumlu bir portre çizilmiştiruskudarekk.org.truskudarekk.org.tr.
Özetle, Terlan Kaya, biri finans sektöründe( Üsküdar Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ) esnaf kredilerini destekleyen, diğeri kültür-sanat alanında sanatçı esnafları temsil eden iki önemli kuruluşun başkanı olarak aktif bir yöneticilik profili sergilemektedir. Kendi iş tecrübesini ve insan ilişkileri becerisini bu görevlere yansıtarak zor durumdaki kurumları ayağa kaldırması, hızlı ve samimi hizmet anlayışıyla esnafın sorunlarına çözüm üretmesi, sektörüne dair vizyoner adımlar atması ve özellikle kadınların ekonomide daha görünür olması için verdiği mesajlar ile dikkat çekmektedir. Gerek yaptığı projeler gerek verdiği demeçlerle yerel basında yer bulan Kaya, İstanbul esnaf camiasında başarılı bir kadın lider olarak tanınmaktadır.uskudarekk.org.trispeso.org.tr
FACEBOOK YORUMLAR