Kadınlara seçme ve seçilme hakkı

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesinin 84. yıldönümünde Büyük Atatürk’ü bir kere daha minnet ve şükranla anıyoruz. Kadınlara bu hakkın verilmesi Atatürk’ün en büyük devrimlerinden biridir. Bazılarının küçümsemeye çalıştıkları 1930’lu yıllarda Türkiye bu alanda pek çok ülkeyi geride bırakmıştı.1934 yılından itibaren de kadınlarımız milletvekili seçme ve seçilme hakkına kavuşmuşlardı.

Bazı ülkelerde kadınlara milletvekili seçme-seçilme hakkının verilmesinin tarihleri aşağıdadır:

Ülke Tarih

Yeni Zelanda 1893

Avustralya 1902

Finlandiya 1906

Norveç 1913

Danimarka 1915

Hollanda 1917

Almanya 1919

İsveç 1919

Türkiye 1934

Fransa 1944

İtalya 1946

Japonya 1946

Belçika 1948

İsviçre 1971

Hindistan Kadınlar Birliği, Kasım 1938’de, Atatürk’ün ölümü üzerine yayınladığı bildiride O’nu, “Kadın haklarının tarihi boyunca gelmiş en büyük savunucularından biri” ilân etmişti.

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi ile ilgili görüşmeler sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsünde ifade edilen şu görüşler Cumhuriyetin kadınlara bakış açısını açıkça ortaya koyuyor:

“Türk kadınına bu hakkın bir lütuf olarak verildiği kanaatinde değiliz. Kimse bu kanaatte olamaz. Bir memlekette ki, yurdun her tarafı istilâya uğradığı zaman, kadınlar ateş altında erkeklerle beraber omuz omuza çalışırlar, memleketin geri kalan kısmını korumak ve beslemek için tarlanın kara toprağından yiyecek çıkarmaya çalışırlar, elbette bu varlıkların yurdun her köşesinde ve her tabakasında söz söylemeye hakları vardır... Tarih, Türk inkılâbını anlatırken, bunun bir kurtuluş olduğunu en başta söyleyecektir. Bu kurtuluşun çeşitli aşamaları içinde de, özellikle kadınların kurtulmasını anacaktır’“.

Atatürk kadınlara olan güvenini ve kadın-erkek eşitliğine ilişkin düşüncelerini şu sözlerle belirtiyordu:

“Ben muhterem hanımlarımızın Avrupa kadınlarının aşağısında kalmayacak, aksine pek çok yön¬den onların üstüne çıkacak şekilde ışıkla, bilgi ve kül¬türle donanacaklarından asla şüphe etmeyen ve buna kesinlikle emin olanlardanım”

“Bir toplum, bir millet erkek ve kadın denilen iki cins insandan meydana gelir. Kabil midir ki, bir kütlenin bir parçasını ilerletelim, diğerini öylesine bırakalım da kütlenin hepsi yükselme şerefine erişe¬bilsin? Mümkün müdür ki, bir topluluğun yansı top¬raklara zincirlerle bağlı kaldıkça diğer kısmı göklere yükselebilsin?”

Ne yazık ki, kadınların seçme ve seçilme hakkını elde etmelerinin 88. yıldönümünde Atatürk’ün gösterdiği hedeflere ulaştığımızı maalesef söyleyemiyoruz.

2017 yılı itibariyle kadın bakan oranında Türkiye, % 3.8’le OECD ülkelerinin içinde sadece Macaristan’ı geçip sonda ikinci sırada yer alıyor. Fransa %52.9 oranıyla birinci sırada yer almaktadır.

Kadın milletvekili oranında Türkiye gene OECD ülkeleri arasında % 14.9’la sadece Japonya ve Macaristan’ı geçerek sondan üçüncü sırada bulunuyor. Meksika %42.6, İspanya %39.1, Almanya % 37,0, İngiltere % 30’la bizim çok önümüzdedir.

KADER Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Nuray Karaoğlu’nun verdiği bilgilere göre kadın belediye başkanlarımızın oranı % 2.86’den ibarettir. Uluslararası istatistiklere göre Fransa’da bu oran %16’dır. Fransa’da Kadın Belediye Meclisi üyelerinin oranı %40’ın üzerindedir. İngiltere’de % 31.9’dur.

2014 yerel seçim sonuçlarına göre ülkemizdeki 30 Büyükşehir Belediye Başkanından sadece 3’ü, 51 il Belediye Başkanından sadece 1’i, 919 ilçe belediye başkanından sadece 33’ü kadındır.

Kadınlarımızın siyasette ve toplum hayatının diğer kesimlerinde yer alma oranı çağdaş uygarlık düzeyine ne ölçüde ulaşabildiğimizin de bir göstergesidir. Maalesef bu alanda başarılı bir sınav verdiğimizi söyleyemeyiz.

Ancak Atatürk’ün izinden gidenlerin kötümser olmaya hakkı yoktur. Kadınlarımızın, erkeklerle omuz omuza Cumhuriyetimizin hedefleri doğrultusunda, ülkemizin her alanda yükselmesinde üstün bir gayretle çalışıp başarıya ulaşacaklarına güveniyoruz.