"GAZETECİLER ARTIK NEFES ALABİLMEK İSTİYOR!"

Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, 2023’te iktidarı hedefleyen tüm partilere seslendi: “Yıllık raporumuz ve araştırmamız ortaya koyuyor ki haklarımız, özgürlüklerimiz yine yok edildi. 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’ne yine karanlık bir tabloda gireceğiz. Meslektaşlarımız öldürülüyor, tutuklanıyor, gerekçesiz gözaltına alınıyor. Devlet kurumları eleştiren tüm gazetecilere ve yayıncılara düşman gibi davranıyor, ceza yağdırıyor. Gazeteciler Basın İş Yasası’na uygun çalıştırılmıyor, açlık sınırında maaşlarla geçinmeye çalışıyor. 2023’te artık yeter diyoruz, biraz olsun nefes alabilmek istiyoruz. Tüm karar alıcıları ve iktidara talip olanları acil önlem alınması için göreve çağırıyoruz.”

ANKARA – Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği’nin finansal desteğiyle yürüttüğü Demokrasi için Medya/ Medya için Demokrasi (M4D) Projesi, 2022 yılı Medya İzleme Raporu’nu ve 2022 yılı Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması’nı yayımladı. Sonuçlar gazetecilerin şiddet ve yargılanma baskısı altında, işsizlik korkusuyla ve açlık sınırında maaşlarla çalıştığını ortaya koydu. 43 gazetecinin hapiste olduğu 2022 yılı boyunca 78 gazeteci gözaltına alındı en az 61 gazeteci saldırıya uğradı. 1 gazeteci yolsuzluk haberleri nedeniyle öldürüldü. RTÜK ve BİK cezaları siyasi silah olarak kullanıldı, kamu kaynakları iktidar medyasına akıtıldı. Sansür yasası yürürlüğe girdi. Eleştirel haber yapanlar tehdit edildi, hedef gösterildi, tüm gazeteciler otosansüre sürüklendi. Gazeteciler kapkara geçen 2022’nin ardından 2023’e de gözaltılar, tutuklamalar ve yargılamalarla, internet basınını denetim altına almayı hedefleyen yönetmelikle girdi.

Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, yayımladıkları rapor ve araştırma nedeniyle yaptığı açıklamada yaklaşan seçimlere ve 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’ne vurgu yaptı, iktidara talip olan tüm siyasetçileri göreve çağırdı. Bilgin şunları belirtti:

“Yıllık raporumuz ve araştırmamız ortaya koyuyor ki haklarımız, özgürlüklerimiz yine yok edildi. Maalesef 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nü yine kutlayamayacağız. Çünkü 2022 gazeteciler için kapkara bir yıl oldu. Dezenformasyon bahaneli sansür yasası yürürlüğe girdi. Bir meslektaşımız, Güngör Arslan öldürüldü. Başta yerel basındaki meslektaşlarımız olmak üzere gazeteciler fiziksel saldırı altında ve açlık sınırında maaşlarla görev yapmaya çalıştı. 

Kapkara geçen yılın ardından 2023 de gözaltılar ve engellerle başladı. Diyarbakır’da meslektaşlarımız 25 Nisan’da yine gözaltına alındı ve yine tutuklama kararları çıktı. Suçlama ne? Belli değil. Yıllarca bu gazetecileri terör örgütü üyeliğiyle yargılayıp dosyaya gazetecilik ürünlerinden başka sözüm ona delil koyamayan yargı, bu kez hangi delillere sahip kimse bilmiyor. Bu gözaltı furyasının yaklaşan seçimle ilgili olmadığı kanıtlanmak zorundadır. Aksi halde seçim sürecine yargı eliyle müdahale anlamına gelecek bu furyada gözaltına alınan ama gazetecilik ürünleri dışında hakkında ‘delil’ olmayan gazeteciler derhal serbest bırakılmalıdır. 2022’de gözaltına alınan gazeteci sayısı, tespit edebildiğimiz kadarıyla 78 oldu. 227 gazeteci yargılandı 40 gazeteci değişen sürelerde hapis ceza aldı. 2023’ün ikinci yarısında bu tablonun değişmesi tüm siyasetçilerin ödevi olmalıdır. 

RTÜK seçim yaklaşırken siyasi hedefli cezalarını bir silah gibi kullanmaya devam etti. Bürokratlar kendilerine verilen yetkiyi kötüye kullandı, suç işledi. Eleştirel yayınları nedeniyle Halk TV, KRT, Tele1 ve Fox TV’ye toplam 50 ceza verildi. Eleştirenleri ekonomik darboğaza sokmayı hedefleyen, yayıncıları otosansüre sürükleyen bu cezalara bir de kamu kaynakları açısından baktığımızda yine adaletsizlikle, yine kamuya karşı suçlarla karşılaşıyoruz.

Şu çarpıcı örneğe bakın. RTÜK ATV’ye 2021 Aralık ayındaki bir sabah programında bir genç kızın kişilik haklarıyla oynandığı için yoğun eleştiriler üzerine nihayet ceza verdi. ATV’nin Aralık reklam gelirine baktığımızda 138.5 milyon TL olduğunu görüyoruz. En yakın rakibi TV8’den 44 milyon TL daha fazla. ATV, TV8’den az izlenmesine karşın bu kanalın aldığının neredeyse iki katı sürede kamu reklamı almış. Peki 50 cezaya çarptırılan Halk TV, KRT, Tele1 ve Fox TV toplumun çok büyük kesimi tarafından izlenmelerine karşın kamu şirketleri ve bankalarından ne kadar reklam almış dersiniz, sıfır saniye! İşte bu adaletsizliğin düzelmesi, bu suçların açığa çıkması gerekiyor. Bugün yayınladığımız M4D Projesi 2022-2 Raporu işte bu kamu kaynaklarının iktidar yanlısı medyaya oluk oluk akıtıldığını ve kamu reklamları yoluyla kaynak transferi yapıldığı iddialarını doğrulayan tabloları da ortaya koyuyor. 

Basın İlan Kurumu da aynı RTÜK gibi eleştirel yayıncılara karşı düşmanca davranan, denetim yetkisini sadece bazı gazetelerin açığını aramaya yönelik kötüye kullanan uygulamalarıyla öne çıktı. 2022’de Cemiyetimizin sansür yasasına karşı verdiği mücadele nedeniyle ve hukuksuz Basın Ahlak İlkeleri kararına karşı çıktığımız için gazetemiz 24 Saat’e verilen yaklaşık 1.5 milyon TL’lik resmi ilan kesme cezası bunun örneklerinden sadece biri. Kurumun yıllık net zararı 80.4 milyon TL oldu. BİK yönetimi, 175 gazeteye 650 günlük resmî ilan ve reklam kesme cezası verdi. M4D Raporu bu alanda da çarpıcı bilgi ve bulgulara yer verdi.

Meslektaşlarımız öldürülüyor, tutuklanıyor, gerekçesiz gözaltına alınıyor. Devlet kurumları eleştiren tüm gazetecilere ve yayıncılara düşman gibi davranıyor, ceza yağdırıyor. 2022 Mesleki Memnuniyet Araştırması Raporumuza göre gazeteciler Basın İş Yasası’na uygun çalıştırılmıyor, açlık sınırında maaşlarla geçinmeye çalışıyor. 2023’te artık yeter diyoruz, biraz olsun nefes alabilmek istiyoruz. Tüm karar alıcıları ve iktidara talip olanları acil önlem alınması için göreve çağırıyoruz. Bu karanlık tablonun değişmesi için seçim sonuçları ne olursa olsun basın özgürlüğü için mücadelemizi sürdüreceğimizi bir kez daha yineliyoruz.”

M4D PROJESİ 2022 YILI MESLEKİ MEMNUNİYET ARAŞTIRMASI

M4D Projesi 2022 Yılı Mesleki Memnuniyet Araştırması, yıl içindeki en geniş kapsamlı gazetecilik alan araştırmalarından biri oldu. Araştırmada veriler 331 gazetecinin katıldığı anketle toplandı. Araştırma temel olarak şu dört kategoride sonuçlar içeriyor: Gazetecilerin demografik özellikleri, çalışma koşulları, haber üretim süreçleri ve mesleğe dönük değerlendirmeleri. Haber üretim sürecine ilişkin bulguları içeren bölümde, ifade özgürlüğü, sansür-otosansür, tehdit, suçlanma, yargılanma ve cinsiyete dayalı ayrımcılık süreçlerine ilişkin sonuçlar bulunuyor Gazetecilerin mesleklerine ve onun toplumsal anlamına ilişkin algı ve değerlendirmelerini içeren sonuç ise raporun son bölümünde yer alıyor.

Araştırma sonuçlarına göre gazetecilerin sadece üçte biri Basın İş Kanunu çerçevesinde çalıştırılıyor. Gazeteciler yoksulluk seviyesinde, asgari ücret ve altında maaşlarla görev yapmaya çalışıyor. Sıklıkla işsiz kalma ve yargılanma endişesi taşıyorlar. Her beş gazeteciden üçü (yüzde 61,5) gazetecilik faaliyetlerinden ötürü tehditle karşılaşıyor. Gazeteciler bu ağır siyasi atmosfer, şiddet, sansür ve otosansür ortamında günlük yasal çalışma süresinin üzerinde, yer yer 13 saati aşan mesailerle görev yapmak zorunda kalıyor. Gazetecilerin sadece yüzde 46,8’i yasal çalışma süresi olan 8 saat ve altında çalışıyor. Yüzde 38,1’i yani üçte birinden fazlası asgari ücret ve altında maaş alıyor. Gazetecilerin yüzde 82,2’si 10 bin TL altındaki ücretlerle geçinmeye çalışıyor. 

EKLER

1.     M4D Projesi 2022-2 Raporu Yönetici Özeti e-posta ekindedir.

2.     M4D Projesi 2022-2 Yıllık Medya İzleme Raporu için tıklayınız.

3.     M4D 2022 Mesleki Memnuniyet Araştırması Raporu için tıklayınız.