FOLBRE'NİN ATAERKİL SİSTEMLERİN YÜKSELİŞİ ve DÜŞÜŞÜ" ADLI KİTABI YAYINLANDI

Ataerkil sistemler nasıl oluyor da ayakta kalabiliyor? Toplumsal cinsiyet eşitsizliği
neden hâlâ bu denli yaygın? Feminist kuramın uzun zamandır cevabını aradığı bu
soruların peşine düşen Nancy Folbre, Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü adlı
kitabında Marksist siyasal iktisadın eleştirisi ve yeniden formülasyonuyla yola
koyuluyor.

Ayrıntı Yayınları tarafından yayımlanan Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve
Düşüşü’nde Folbre, kapitalist kalkınmanın ataerkil sistemlerin devamlılığında
oynadığı büyük rolü masaya yatırırken mevcut ekonomik düzende karşılıksız kalan
bakım emeğine özellikle odaklanıyor.

Feminist iktisatçı Nancy Folbre’nin Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü –
Kesişimsel Bir Siyasal İktisat adlı çalışması, Aslı Önal’ın özenli çevirisiyle Ayrıntı
Yayınları’nın İnceleme Dizisi’nde yerini aldı.

Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü’nde Nancy Folbre neoklasik iktisat,
sosyoloji, psikoloji ve evrimsel biyoloji gibi alanların dahil olduğu son derece kapsamlı bir
bilimsel çerçeve içinde, kapitalist kalkınmanın ataerkil sistemlerin devamlılığında büyük
rol oynayan çelişkili taraflarını masaya yatırıyor.

Sınıf, toplumsal cinsiyet, yaş, ırk/etnisite ve yurttaşlık temelli eşitsizlik ve sömürünün iç
içe geçen yanlarını temel alan “kesişimsel siyasal iktisat” yaklaşımını benimseyen Folbre,
mevcut piyasa ekonomilerinde bilhassa savunmasız konumda olan bakım verenleri
mercek altına alıyor. Bakım emeğinin neden değersizleştirildiği veya karşılığının
yeterince ödenmediğine dair analizlerinde, çocuk doğurma, çocuk yetiştirme, varlıkların
miras bırakılması, fiziksel ve beşeri kaynaklara zor ve şiddet yoluyla el konulması gibi
piyasa dışı süreçlere dikkat çekiyor.

Gerek bireyleri gerek toplulukları çelişkili konumlara sokan ve çoğu zaman birbiriyle
kesişen kolektif iktidar yapılarından oluşan toplumsal sistemleri tanımlamanın yeni bir
yolunu ortaya koyan bu kitap, bazı toplulukların sahip olduğu iktidar ve imtiyazları daha
da pekiştirmesini sağlayan pazarlık süreçlerini gözler önüne seriyor. Ataerkil iktidarın
kökenleri, kapitalist kurumların ortaya çıkışı, refah devletlerinin yükselişi, bakım emeğinin
iktisadi olarak cezalandırılması gibi tarihsel süreçleri yeniden yorumlayarak, ilerici bir
toplumsal dönüşüm için kurulması elzem geniş koalisyonlara yön verecek genel bir
iktisadi adalet teorisine duyulan ihtiyacı görünür kılmaya çalışıyor.


NANCY FOLBRE 
1952 yılında Amerika’da dünyaya gelen feminist iktisatçı Nancy Folbre, halihazırda Massachusetts Amherst Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde “fahri profesör” unvanıyla dersler vermektedir. 2002-2003 yılları arasında, Uluslararası Feminist İktisat Birliği (IAFFE) başkanlığı görevini üstlenmiştir; 1995 yılından beri Feminist Economics dergisinin yardımcı editörlüğünü yapmaktadır; ayrıca Journal of Women, Politics & Policy dergisinin yayın kurulu üyesidir. Çalışmalarını daha ziyade siyasal iktisat ile feminist kuram arasındaki “arayüz”e yoğunlaştıran Folbre, aile ekonomisi, piyasa dışı emek ve bakım ekonomisi gibi konulara odaklanır ve ücretsiz bakım emeğinin ekonomik ilişkilerin tesis edilişinde oynadığı role bilhassa vurgu yapar. Folbre’a göre anaakım iktisatçıların bakım ekonomisini yeterince dikkate almamaları, kadınlar açısından birtakım olumsuzluklar doğurur. Zira piyasa dışı çalışma ve bakım emeğinin ekonomi analizinden dışlanması, kadın ve çocukların marjinalleştirilerek haneye ve topluma olan katkılarının değersizleştirilmesi tehlikesini beraberinde getirir. Bakım emeğinin benzersiz bir çalışma şekli ortaya koyması,
“kendiliğinden güdülenmesi”nden kaynaklanır; bir başka deyişle, insanları bakım vermeye motive eden şey salt para değildir. Folbre’a göre bakım emeğinin değersiz addedilmesinin nedeni, tarihsel olarak kadınlar tarafından ya düşük ücretler karşılığında yahut tamamen ücretsiz olarak sağlanıyor oluşudur ki bu tartışma, kadınların neden erkeklerden daha az kazandığı meselesine kadar genişletilebilir. Folbre, kadınlığın toplumsal inşasının kadınlık ile bakım emeği arasında bağlantı kurduğunu öne sürer. Ona göre bakım verme sorumluluğunun, orantısız şekilde kadınların sırtına yüklenmesinin önüne geçilerek eşit şekilde bölüşülmesinin yolu, piyasadan bağımsız bakım arz ve kalitesinin
artırılmasıdır. Diğer kitapları: Who Pays for the Kids?: Gender and the Structures of Constraint (Routledge, 1994);
The Invisible Heart: Economics and Family Values (New Press, 2001); Valuing Children: Rethinking
the Economics of the Family (Harvard, 2008); Greed, Lust, and Gender: A History of Economic Ideas
(Oxford, 2009); (editör ve katkıda bulunan olarak) For Love and Money: Care Work in the U.S. (Russell Sage, 2012).